بلندگوها، با وجود آنکه تقریبا در همه لوازم صوتی و تصویری وجود دارند، کمتر به چشم می‌آیند. اما وقتی که خراب می‌شوند چه در تلویزیون باشد و چه در یک سینمای خانگی دیگر نمی‌توانیم از آن دستگاه استفاده کنیم. برای استفاده از هر بلندگویی ابتدا باید از سالم بدون آن مطمئن شویم و بعد آن را به دستگاه وصل کنیم. در ادامه روش تست سالم بودن باند و بلندگو را آموزش داده و در مورد روش های مختلف تعمیر باند و بلندگو توضیح می دهیم.

انواع خرابی بلندگو

همانطور که در شکل زیر می‌بینید یک بلندگو از اجزاء مختلفی تشکیل شده است و قبل از آن که بخواهیم راجع به تست و تعمیر بلندگو توضیح دهیم بهتر است حتی شده به طور سطحی با عملکرد کلی یک بلندگو آشنا شویم. هر چند یک بلندگوی استاندارد ممکن است تا 20 قطعه را شامل شود اما اما همه این قطعات در معرض خرابی نیستند و در عمل تنها ممکن است با چند قطعه معیوب در یک بلندگو مواجه شویم.

قطعاتی که در یک بلندگو در معرض خرابی قرار دارند و معمولا در تعمیر بلندگو با آنها برخورد می‌کنیم، عباتند از:

1.  فوم بلندگو
2. سیم پیچ بلندگو
3. دام

خرابی فوم بلندگو

فوم در اطراف دیافراگم یا همان صفحه اصلی بلندگو قرار گرفته و حالت ارتجاعی آن سبب می‌شود که دیافراگم، به صورت نرم جلو و عقب برود و صدا تولید شود. خرابی فوم بلندگو معمولا به صورت پارگی و ریختن آن ظاهر می‌شود که باعث می‌شود صدای بلندگو تغییر کرده و مخصوصا وقتی صدا را زیاد می‌کنیم به اصطلاح (گوپ‌گوپ) کند.

جنس نرم فوم بلندگو به مرور زمان خشک شده و دچار پوسیدگی می‌شود. در این حالت حرکت نرم دیافراگم به حرکت‌های ضربه‌ای تبدیل شده و باعث تغییر صدای خروجی می‌شود. پوسیدگی فوم بلندگو به راحتی قابل تشخیص است اما خرابی آن به غیر از تولید صدای نامناسب ضرر دیگری ایجاد نمی‌کند.

بهترین روش تعمیر بلندگو و باند در زمان رخابی فوم، تعویض کامل آن است. در این حالت تعمیرکار بلندگو ابتدا با حلال‌های مناسب و قوی در چند مرحله فوم و دیافراگم بلندگو را جدا کرده و سپس فوم جدید را جایگزین می‌کند. تنظیم دقیق فاصله سیم پیچ و مگنت، بعد از تعویض فوم بلندگو بسیار مهم است و باید با دیق بالا انجام شود. در غیر این صورت بلندگو در صدای بالا خرخر می‌کند.

خرابی سیم پیچ بلندگو

سیم پیچ را باید مهمترین قطعه در بخش تعمیر بلندگو دانست. سیم پیچ یک بلندگو معمولا به دو صورت خراب می‌شود:

1. قطع شدن
2. اتصال کوتاه شدن

در حالت قطع شدن، سیم پیچ در یک لحظه و معمولا به دلیل عبور جریان بالای لحظه‌ای در یک نقطه، قطع می‌شود. قطع شدن سیم پیچ باعث از کار افتادن بلندگو می‌شود اما آسیبی به دستگاه وارد نمی‌کند. نوع دیگر خرابی سیم پیچ بلندگو اتصال کوتاه شدن (شورت شدن) است. در این حالت معمولا به دلیل عبور مقدار بالاتر جریان از حد مجاز، به تدریج سیم پیچ گرم شده و روکش عایق سیم از بین می‌رود. در این حالت لایه‌های سیم پیچ به هم وصل شده و سیم پیچ در واقع به صورت یک تکه سیم کوتاه عمل می‌کند.

اتصال کوتاه سیم پیچ باندو بلندگو می‌تواند آسیب جدی به آمپلی فایر دستگاه وارد کند. به همین دلیل لازم است که قبل از استفاده از هر بلندگو حتما آن را با یکی از روش‌های تست بلندگو آزمایش کرده و از سلامت و وضعیت آن مطمئن شویم.

برای تعویض سیم پیچ بلندگو ابتدا باید فوم و دیافراگم را با دقت و بدون آسیب دیدگی جدا کرده و سپس سیم پیچ معیوب را با سیم پیچ جدید جایگزین کنیم. به دلیل فاصله میلی متری سیم پیچ بلندگو و مگنت، لازم است که تعویض سیم پیچ با مهارت و دقت بالا انجام شود تا شاهد ایجاد صدای شفاف در بلندگو باشیم.

تو رفتگی بلندگو

دام همان پوشش محدبی است که در وسط بلندگوها قرار دارد و در اغلب به داخل فشار داده می‌شود. دام بلندگو در واقع یک قطعه تزئینی است و کارکرد آن جلوگیری از ورود گرد و غبار به قطعات داخلی است.

تو رفتگی بلندگو بیشترین مشکلی است که در صورت فشار داده شدن دام بلندگو به داخل ایجاد می‌شود. این مشکل که معمولا به دلیل کنجکاوی و شیطنت کودکان در ظاهر بلندگو ظاهر می‌شود همانطور که گفتیم در کیفیت صدای خروجی تاثیر منفی ندارد و بیشترین ضرر آن زشت شدن بلندگو است.

تست سالم بودن باند و بلندگو

بلندگوها در واقع یکی از قطعات تقویت صدا هستند. هر چند در بعضی از دستگاهها به صورت یک قطعه خارجی و جداگانه طراحی و ساخته می‌شوند. اما در هنگام تعمیر یک دستگاه مخصوصا در بخش آمپلی‌فایر باید بعنوان یک قطعه مهم آنها را تست کرد و از سلامت آنها مطمئن شد.

برای آزمایش سالم بودن باند و بلندگو چند روش مختلف وجود دارد که می‌توان از آنها استفاده کرد. در ادامه چند روش کاربردی تست و آزمایش باند و بلندگو را برای شما توضیح می‌دهیم.

تست بلندگو با مولتی متر

هر بلندگو یک سیم پیچ دارد که می‌توان سالم بودن آن را با اهمتر سنجید. اهمتر دستگاهی برای سنجش میزان اهم یا همان مقاومت الکتریکی قطعات الکترونیکی است. میزان اهم هر بلندگو روی آن درج می شود. میزان اهم در بلندگوهای مختلف، متفاوت است. اهم بلندگوها نسبت به کارایی، ساختار و فرکانس صدای خروجی آنها بین 3 تا 12 اهم متغیر است.

برای تست و آزمایش بلندگو با استفاده از اهمتر باید دو پراب مثبت و منفی اهمتر را به دو سیم بلندگو وصل می کنیم. رعایت مثبت و منفی پراب و سیم خروجی بلندگو در این آزمایش لازم نیست. در این حالت میزان اهم بلندگو باید در اهمتر دیده شود. اگر مقدار اهم نمایش داده شده در اهمتر با مقداری که روی بلندگو نوشته شده متفاوت باشد، بلندگو خراب است.

تست باند و بلندگو با باطری

روش اصلی و صحیح آزمایش و تست سالم بودن باند و بلندگو استفاده از اهمتر است که میزان اهم و مقاومت الکترونیکی بلندگو را هم مشخص می کند. اما ممکن است همه ما اهمتر نداشته باشیم و یا روش استفاده از آن را به خوبی بلد نباشیم.

روش ساده دیگری برای تست و آزمایش بلندگو وجود دارد که بسیار هم کاربردی است. در این روش دو سیم خروجی بلندگو را به دو سر مثبت و منفی یک باطری قلمی و یا نیم قلمی به صورت لحظه‌ای وصل می کنیم. اگر بلندگو سالم باشد صدای خش‌ خش شنیده می‌شود. با این روش شما می توانید از سالم بودن بلندگو و مسیر سیم آن مطمئن شوید.

با وجود آنکه در آزمایش بلندگو با استفاده از باطری فقط می‌توان از سالم بودن کلی باند و بلندگو مطمئن شد و ایرادهایی مانند خش‌خش کردن بلندگو را نمی‌توان تشخیص داد. اما با استفاده از این روش ساده می‌توانید بلندگوهایی که ممکن است اتصال کوتاه شده باشند را تشخیص دهید و با استفاده نکردن آنها، از خرابی دستگاه اصلی جلوگیری کنید.

اهمیت تست سالم بودن باند و بلندگو چه مربوط به تلویزیون باشد و چه متعلق به یک ضبط و یا سینمای خانگی  از آن جهت است که خرابی بلندگو در مواردی مانند اتصال کوتاه شدن می‌تواند باعث آسیب دیدگی شدید بخش امپلی فایر دستگاه شود. توصیه متخصصین تعمیر تلویزیون و مخصوصا تعمیر سیستم‌های صوتی این است که در فواصل هر چند ماه یکبار وضعیت سلامت بلندگوهای دستگاه را بررسی و مخصوصا در دستگاههایی مانند سینمای خانگی مسیر سیم‌ها را از نظر آسیب دیدگی فیزیکی و اتصالی چک کنید.

تعمیر باند ضبط خانگی

بلندگوی ضبط های خانگی مخصوصا در مدل‌هایی که دارای بدنه چوبی هستند کیفیت بسیار بهتری نسبت به سیستم‌های صوتی و ساندبارهای جدید دارند. به همین دلیل بسیاری از مصرف کنندگان ترجیح می‌دهند که برای سیستم صوتی خود از آنها استفاده کنند.

اکثر مشکلاتی که در بخش تعمیر باند ضبط خانگی در برندهای مختلف دیده می‌شود مربوط به موارد زیر می‌شود:

1. پوسیدگی فوم بلندگو

2. خش خش کردن بلندگو

3. قطع شدن بلندگو

4. تو رفتگی بلندگو

مهمترین نکته در بخش تعمیر بلندگو و باند ضبط خانگی باز کردن صحیح بدونه بلندگو است. معمولا بلندگوهای چوبی بوسیله رزین موم اندود می‌شوند تا فضای آکوستیک داخل آن صدای بهتری تولید کند. اگر بلندگو با روش صحیح باز نشود می‌تواند به کیفیت صدای خروجی آن لطمه شدید وارد کند. اگر برای تعمیر باند ضبط خانگی نیاز بود که ان را باز کنید حتما به روش اصولی این کار را انجام دهید تا بلندگوی شما دچار افت کیفی صدا نشود.

تعمیر فوم باند

فوم نرم اطراف بلندگو باعث می‌شود دیافراگ به نرمی حرکت کند و صدای واضحی از باند ضبط صوت شما شنیده شود. هر چقدر صدای بلندگو بم تر باشد، فشار بیشتری در زمان کار بلندگو به فوم وارد می‌شود.

فوم باند به دلیل جنس خاصی که دارد به مرور زمان دچار پوسیدگی و پارگی شده و لازم است که آن را تعویض کنیم. تعمیر فوم باند مهارت بالایی می‌طلبد و لازم است که تعمیرکار بتواند فوم جدید را در ابعاد میلی متری تنظیم کند.

خش خش کردن بلندگو

زمانی که با تغییر صدای خروجی در یک بلندگو مواجه می‌شویم در اولین قدم باید تشخیص دهیم که ایراد مربوط به بلندگو است و یا بخش امپلی فایر دستگاه که بلندگو را تغذیه می‌کند. برای تست باند و بلندگو در این ایراد می‌توانیم از جابجا کردن بلندگوها استفاده کنیم.

معمولا خش خش کردن بلندگو به چند دلیل اصلی ایجاد می‌شود:

1. نیم سوز شدن سیم پیچ بلندگو
2. ورود گرد و خاگ و آشغال به داخل بلندگو
3. پارگی و پوسیدگی و یا جدا شدن فوم باند
4. تغییر مقاومت بلندگو (برحسب اهم)
5. آسیب دیدگی قطعات خروجی آمپلی فایر

قطع شدن بلندگو

یکی از قطعات اصلی یک بلندگو سیم پیچ است. یک رشته سیم بسیار نازک که به دور یک دایره کاغدی پیچیده شده است و در واقع دو سیم مثبت و منفی، دو سر این سیم پیچ هستند. هر بلندگو دارای یک مقاومت مشخص است که در واقع مقاومت سیم پیچ است. مقاومت بلندگوهای مختلف معمولا بین 3 تا 16 اهم است.

اگر در یک لحظه جریان بیشتر از حد مجاز از سیم پیچ بلندگو گذر کند معمولا سیم پیچ در یک نقطه قطع می‌شود. در این حالت به اصطلاح گفته می‌شود بلندگو قطع شده است. در زمان قطع شدن بلندگو، اهم آن بی نهایت شده و هیچ صدای از آن خارج نمی‌شود.

تو رفتگی بلندگو

به نیم دایره برجسته وسط بلندگو، کاپ و یا دام گفته می‌شود و برای جلوگیری از ورود گرد و غبار و قطعات خارجی به داخل بلندگو نصب می‌شود. اگر دام بلندگو را به داخل فشار دهیم به دلیل حالت ارتجاعی که دارد بعد از چند لحظه مجددا به حالت اول برمی‌گردد. اما به مرور زمان قطعات مختلف بلندگو به اصطلاح خشک شده و اگر ضربه و فشار به وسط بلندگو وارد شود، دیگر به حالت اول برنمی‌گردد.

برای تعمیر تو رفتگی بلندگو روش‌های متنوعی در سایت‌های مختلف پیشنهاد می‌شود، از استفاده از جاروبرقی برای ایجاد مکش تا چسب نواری و سوزن برای برگرداندن بلندگو به حالت اول. دقت کنید که همه این ترفندها روش‌های تجربی است که ممکن است در تو رفتگی باند شما موثر واقع نشود. پس دقت کنید که در استفاده از آنها باعث افزایش ایراد نشوید.